آموزش و پرورش و ضرورت تقویت مدارس دولتی

پایگاه رهنما:

وزیر آموزش و پرورش معتقد است که آموزش و پرورش باکیفیت گران است و هرکسی هم دنبال کیفیت است باید پول بیشتری بدهد؛ برای همین هم سراغ مثال جالبی می‌رود: «شما اگر بخواهید یک ماشین مدل بالا هم سوار شوید، باید پول بیشتری بدهید!» اما چرا این اظهار نظر وزیر جالب توجه بود و چرا باید خطر چنین تفکری را جدی گرفت؟

اردیبهشت ماه امسال بود که رهبر معظم انقلاب در دیداری که با مسئولان آموزش و پرورش و تنی چند از معلمان داشتند، درست نقطه مقابل حرف‌های اخیر وزیر را مورد تاکید قرار دادند و از این جهت که درست ۱۰۰ روز بعد از رهنمون‌های رهبری، وزیر آموزش و پرورش چنین سخنانی می‌گوید، بسیار جالب و البته عجیب به نظر می‌رسد. رهبرمعظم انقلاب در آن دیدار تاکید کردند که «تقویت مدارس دولتی مهم است. نباید در کشور جوری باشد که وقتی گفته می‎شود «مدرسه‌ دولتی»، اوّلین چیزی که در مقابل انسان نقش می‎بندد ضعف مدرسه باشد؛ این نباید باشد. معلّمینِ خوب، مربّیانِ خوب، مربّیانِ تربیتیِ خوب، معلّمینِ متعهّد، فضاهای آموزشی قابل قبول، در مدارس دولتی باید وجود داشته باشد؛ این مطلب اوّل. وقتی ما به مدرسه‌ دولتی کم‌اعتنایی بکنیم، معنایش این است که اگر کسی بنیه‌ مالی‌اش آن قدر نبود که بتواند در آن مدرسه‌ای که شهریّه می‎گیرد ثبت نام بکند، ناچار است که تن به ضعف بدهد؛ معنایش این است که کسی که بنیه‌ مالی ندارد، بنیه‌ علمی هم نداشته باشد. این بی‌عدالتیِ محض است؛ این‌ بی‌عدالتی به هیچ وجه قابل قبول نیست.»

البته این سخنان رهبری دقیقا منطبق بر اصل سی ام قانون اساسی است که تصریح کرده «دولت موظف است وسایل آموزش و پرورش رایگان را برای همه ملت تا پایان دوره متوسطه فراهم سازد و وسایل تحصیلات عالی را تا سرحد خودکفایی کشور به طور رایگان گسترش دهد». وزیر آموزش و پرورش خودش هم می‌داند که مدارس دولتی کیفیت لازم را ندارند، اما چرا به جای گسترش عدالت آموزشی و تسهیل دسترسی افراد کم‌برخوردار به آموزش با کیفیت، معتقد است که باید برای کیفیت بهتر، پول بیشتری دارد و خلاصه اینکه در آموزش و پرورش هم، «هرچقدر پول بدهی، آش می‌خوری؟»

البته آش بی‌کیفیت بودن مدارس دولتی، آنچنان شور شده است که خود وزیر آموزش و پرورش هم به آن اذعان دارد و یکی از راهکارهایی که برای برون رفت از این مشکل دارد، این است که مسئولان دولتی، فرزندانشان را به مدارس دولتی بفرستند و معتقد است که اگر فرزندان مسئولان به مدارس دولتی بیایند، در این صورت «توجه مدیران مناطق به مدارس دولتی افزوده می‌شود.»

• کمبود بودجه؛ مشکل کیفیت مدارس دولتی

کیفیت آموزش در مدارس دولتی کاهش یافته است و در مقابل، مدارس غیرانتفاعی به واسطه پول و تبعیض در استفاده از امکانات، روز به روز بیشتر رشد کرده‌اند، تا جایی که در میان نفرات برتر کنکور۱۴۰۱ تنها یک نفر از مدرسه دولتی موفق شده بود و در کنکور امسال هم که فقط ۳ نفر از مدارس دولتی بودند.

عده‌ای دلیل این افت کیفیت را در اقتصاد ضعیف آموزش و پرورش جستجو می‌کنند و معتقدند وقتی بودجه کافی در اختیار وزارتخانه وجود ندارد، و سرانه‌ بودجه‌ای کافی هم به مدارس دولتی تزریق نمی‌شود، کیفیت به خودی خود، کاهش می‌یابد. در همین راستا، محمود فرشیدی، وزیر اسبق آموزش و پرورش در دولت نهم تقویت بنیه اقتصادی وزارت آموزش و پرورش را یک امر ضروری می‌داند و معتقد است: «جایگاه وزیر آموزش و پرورش، جایگاهی اقتصادی نیست؛ بنابراین ارکان اقتصادی دولت باید این مجموعه را در پیشبرد اهداف اقتصادی و قوی شدن در این بخش یاری برسانند. با توجه به تجربه‎ای که در این وزارتخانه داشتم، تصور می‎کنم برای تحقق اهداف متعالی آموزش و پرورش، به بودجه های بسیار کلان‎تر از بودجه‎ های سالانه و لوایح بودجه‎ای نیاز است.»

واقعیت این است که نگاه مدیران دولتی به آموزش و پرورش، باید نگاه به یک نهاد آینده‌ساز باشد.در حقیقت با وجو اینکه مسئله هزینه ها در این نهاد مهم تلقی می شود، سرانه آموزشی و کیفیت آموزش هم مهم است.

اگر چه مدارس غیرانتفاعی، هم توان بهتری برای جذب معلمان باکیفیت دارند و هم با بهره‌گیری از فناوری آموزشی، امکان آموزش بیشتری را در اختیار دارند، اما می توان با سیاستگذاری صحیح و بودجه بندی مناسب، جایگاه مدارس دولتی را به منظور ارتقاء کیفیت تحصیلی تقویت کرد. بنابراین هرگونه سهل انگاری در این نهاد حیاتی و آینده ساز پذیرفته نیست و باید با کار اصولی و البته دلسوزانه به دنبال تقویت بنیه علمی مدارس دولتی باشیم.   شاهرخ صالحی کرهرودی